رکورد قبلیرکورد بعدی

" برنامه پيشنهادي سازگار با اقليم دشت سيستان (با رويکرد مديريت و كنترل گردوغبار) 1403-1407 "


شماره شناسایی : 18883551
شماره مدرک : ۶۶۹۴۷
نام عام مواد : [گزارش تحلیلی مطالعاتی]
شناسه افزوده : سيداخلاقي شال، سيدجعفر
: عباسي، حميدرضا
: خسروشاهي، محمد
: دانشيان، جهانفر
: دواتگر، ناصر
: نوروزي، علي اکبر
: درگاهيان، فاطمه
: رضوي زاده، سمانه
: سعيدي فر، زهرا
: گوهردوست، آزاده
: قاسمي آريان، ياسر
: خاکساريان، فرهاد
: تيموري، سارا
: زندي فر، سميرا
: لطفي نسب اصل، سکينه
: انصافي مقدم، طاهره
: گنجعلي، مجتبي
: نعيمي، مريم
: جليلي، عادل
: افتخاري، عليرضا
: محبي، علي
: علي نژاداصل، زينب
عنوان اصلي : برنامه پيشنهادي سازگار با اقليم دشت سيستان (با رويکرد مديريت و كنترل گردوغبار) 1403-1407
نام نخستين پديدآور : سيداخلاقي شال، سيدجعفر
عنوان اصلي به زبان ديگر : The Operational plan of dust management and control approach in Sistan plain , 1403-1407
وضعیت انتشار : تهران: موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور، ۱۴۰۳
فروست : شماره ثبت ۶۶۹۴۷ مورخ ۱۴۰۳/۱۲/۱۸۶۶۹۴۷
: سامانه سمپات
توصیفگر : گردوعبار
: تاب آوری
: کشاورزی
خلاصه یا چکیده : بروز پدیده گردوغبار در سیستان از منظر تکرار و استمرار درسال‌های اخیر روند روبه رشدی به خود گرفته است. این چالش در سال‌های اخیر به¬واسطه تغییر هیدرولوژیکی رود هیرمند در اثر سدسازی و خشکسالی شدت گرفته است. با خشک شدن درياچه هامون، سطح برداشت گرد و خاك بطور فزاينده‌اي افزايش یافته است. خشک شدن بستر تالاب هامون و تشدید چالش گردوغبا ، بنیانهای کشاورزی و منابع طبیعی دشت سیستان، مخازن چاه‌نيمه‌ها، تاسیسات، مساکن روستایی، سلامت انسانها، کاهش کیفیت هوا، کاهش ایمنی پروازها و... را به شدت مورد تهديد قرار داده است. چالش فرسایش بادی و توفانهای گردوغباری و ماسه های روان در منطقه سیستان به سبب وجود بادهای 120 روزه و بستر خشک هامونها شکل گرفته و تشدید می شود. به منظور کاهش توفانهای گرد وغباری و ماسه های روان و بنابر پیشنهاد وزارت متبوع، طرح جامع کنترل گرد وغبار سیستان در 1398 در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع و در کل دشت سیستان با مساحت 400 هزار هکتار تعریف شد. بدین منظور 10 گروه مطالعاتی شامل هوا و اقلیم، خاکشناسی، فرسایش بادی، پوشش گیاهی، آبهای سطحی، آبهای زیرزمینی، سیلاب، تعیین حقابه تالاب، استفاده از پساب، اعمال قوانین منابع طبیعی، کشاورزی، مطالعات اقتصادی و اجتماعی و تلفیق انجام شد. به منظور ارایه راهکارها و ارايه برنامه هاي اجرايي و مديريتي کاهش گرد و غبار دشت سيستان، پس از شناسایی کلیه منابع موجود در منطقه و تهیه نقشه های هم گام، جمع بندی و تجزیه و تحلیل داده ها انجام شد. به دلیل گستره زیاد هامونهای سیستان قبل از ارایه برنامه های اجرایی ، اولویت بندی واحدهای کاری با استفاده از اطلاعات حساسیت اراضی مشخص گردید و برنامه های اجرایی فقط در واحدهای با اولویت یک ارایه شد ولی برنامه های مدیریت سرزمین برای کل محدوده مورد مطالعه ارایه گردید. مهمترین مناطق مستعد تولید گرد وغبار در سیستان شامل بستر هامونهای شش گانه شامل پوزک، چنگ سرخ، برینگک، صابری، هیرمند و گودزره است که اطراف دشت سیستان را احاطه کرده اند. تاثیر گرد وغبار هامونهای صابری، هیرمند و برینگک بر سیستان (بخش ایرانی) بیش از دیگر مناطق است از این رو هدف مطالعه بیشتر بر این مناطق متمرکز شد. ماسه های روان پس از برداشت از بستر هامونهای مذکور بدلیل انرژی باد شدید در دالانهای فرسایشی قرقری-پوزک، نیاتک، جزینک و ریگ چاه-تاسوکی به سمت مرز حرکت می کنند. ولذا رویکرد مهار در منطقه برداشت و منطقه حمل با یکدیگر متفاوت است.برابر مطالعات موسسه تحقیقات جنگلها ومراتع کشور، 7/20 درصد از نقاط روستایی با جمعیتی بالغ بر 46388 نفر(12306 خانوار)در درون محدوده 3 کریدور و دالان گردوغباری گرفتار آمده اند.. براساس این مطالعات در 5 سال گذشته 30 هزار نفر برابر با 7600 خانوار از کل دشت سیستان و 16هزار نفر معادل 3000 خانوار از کریدورهای فرسایش بادی سیستان، منطقه را به مقاصد دیگر ترک گفته اند . براین اساس7.5درصد از جمعیت سیستان در یک دوره 5 ساله( 95-1390) از منطقه به مقصد زاهدان، گلستان، یزد، مشهد و بیرجند ، تهران، هرمزگان و... مهاجرت کرده است. نتایج کلی نشان داد که از نظر کاربری اراضی، 59 درصد از سطح بستر هامونهای سیستان در بخش ایرانی مرتع است که متشکل از 22 تیپ گیاهی است و مابقی سایر کاربری ها (خاک لخت، دریاچه، صخره، تپه های ماسه ای و نواحی مسکونی) می باشد. ویژگیهای انرژی بادهای فرساینده نشان داد که پتانسیل حمل ماسه در دشت سیستان بیشترین مقدار(2535 واحد برداری) در کشور است که با حرکت بسوی شرق و یا جنوب، میانگین سرعت باد و پتانسیل حمل ماسه کاهش می یابد. در واقع انرژی بادهای فرساینده در شمال دشت سیستان و بر روی هامونهای برینگک و صابری بیشتر از نقاط دیگر دشت است. همچنین نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل بادها نشان داد که در هر چهار فصل جهت غالب باد در سیستان شمال تا شمالغربی است . میزان انرژی بادهای فرساینده در منطقه سیستان تغییرات زمانی و مکانی زیادی را بهمراه داشته است بطوریکه میزان آن در مناطق شمالی دشت سیستان بیشتر و هرچه به سمت جنوب و شرق حرکت کنیم از میزان آن کاسته می شود. از این رو پیشنهاد می شود که عملیات حفاظت خاک و تثبیت در مناطق شمالی دشت (هامونهای برینگک و صابری) متمرکز شود که منشاء رسوبات بادی نیز در آن مناطق می باشد. عملیات تثبیت در داخل دالانهای فرسایشی به دلیل انرژی زیاد باد بجز در مناطق بحرانی که کانون جمعیتی و یا ساختارهای زیربنایی مهمی وجود دارد از اولویت برخوردار نیستند زیرا باعث تجمع ماسه در اراضی کشاورزی ، کانالهای آبیاری و دیگر ساختارهای زیربنایی خواهد شد که درنهایت تغییرات توپوگرافی سطح زمین، پر شدن رودخانه ها و کانالهای آبیاری و تغییرات هیدرولوژیکی را بهمراه خواهد داشت. تغییرات زمانی میزان پتانسیل حمل رسوبات بادی نشان داد که در دهه گذشته میزان انرژی بادهای فرساینده بیشتر از سالهای اخیر بوده است. ازاین رو برنامه ریزی برای هر موضوع بایستی بر حداکثر محدودیت و بالاترین انرژی بادهای فرساینده صورت گیرد. نتایج تعیین حساسیت اراضی به فرسایش بادی در سطح هامونهای سیستان نشان داد که حاشیه غربی هامونهای صابری و هیرمند از اولویت زیادی برای تثبیت برخوردارند. این مناطق به دلیل ورود خشکه رودهای حاشیه غربی که منابع رسوب جدید برای توفانهای ریزگرد و ماسه را فراهم می کند در تولید ماسه و ریزگرد مشارکت زیادی دارند. نتایج پراکنش رسوبات بادی نشان داد که فعالیت رسوبات بادی سیستان در داخل کریدورهای فرسایشی چهارگانه صورت می گیرد. هرگونه توسعه ساختارهای زیربنایی مانند راه، منابع آبی، راه آهن و یا مناطق جمعیتی و توسعه اراضی کشاورزی در داخل کریدورهای فرسایشی با مشکلات عدیده ای در آینده روبرو خواهد شد. عدم توجه به مکانیابی پروژه های توسعه ای، هزینه های زیادی برای نگهداری، تخلیه رسوب و هزینه های بیشتر تعمیر و نگهداری را در پی دارد ازاین رو پیشنهاد می شود در مکانیابی پروژه های توسعه ای به مسیر حمل رسوبات بادی در کریدورهای فرسایشی توجه شود. بنابر اين با توجه به روند رشد بيابان‌هاي منطقه سيستان، نيازمند به برنامه‌ريزي بيشتر براي مهار اين پديده در منطقه سيستان مي‌باشد. با شرایط ایجاد شده، بدیهی است در صورت عدم برنامه ریزی مناسب و سریع، و تداوم شرایط موجود، تشدید و بحرانی تر شدن تنشهای اجتماعی (فقر، مهاجرت و ...) و امنیتی اتفاق خواهد افتاد. برنامه پیش رو، با هدف مدیریت و کنترل گردوغباردر شمال استان(سیستان) و ارتقای تاب آوری سیستان در برابر مخاطره گردوغبار و حفاظت از جوامع انسانی، دارائیها و دستاوردهای معیشتی مردم تهیه و ارائه شده است.این برنامه حاصل مجموعه ای از اقدامات تحقیقاتی و مطالعاتی در حوزه منابع طبیعی و مقابله با بیابانزایی است که طی دهه گذشته در مجموعه وزارت جهادکشاورزی انجام گرفته است. در بخش آغازین برنامه تحلیلی جامع از مشخصات پایه و تحلیل وضعیت کنونی استان ارائه شده، سپس گزارشی از تحقیقات مطالعات انجام گرفته در سطح منطقه و در بخش پایانی به تشریح برنامه اقدام برای مدیریت و مهار پدیده گردوغبار با استفاده از روشهای مرسوم مقابله با بیابانزایی پرداخته شده است برنامه اقدام (Action plan) برای مدیریت و کنترل گردوغبار سیستان در قالب 4 برنامه اجرایی شامل ؛1- اقدامات فنی مهندسي و اجرايي2- اقدامات مديريتي 3-اقدامات تحقیقاتی ،آموزشی و مشارکت 4- اقدامات دیپلماتیک، جهت اجرا در سطح 2 منطقه برداشت و حمل ماسه های روان و همچنین 39 واحد عملیاتی طرح‌ریزی و پیشنهاد شده است. مهمترین اقدامات اجرایی این برنامه شامل جنگلکاری (22 هزار هکتار)، بوته کاری(28هزار)، بادشکن زنده (160 کیلومتر)، بادشکن غیرزنده (390 کیلومتر) ، آبشویی و اصلاح خاک (73 هزار هکتار)، اقدامات آبخیزداری در دشتهای سیلابی (80000 هکتار)، مدیریت،(حفاظت و قرق) و.. می باشد که در یک برنامه 20 ساله تعریف شده اند. منافع و نتایج مورد انتظار طرح عبارتست از: -مهار و کنترل 60 درصد از گردوغبار داخلی سیستان -بهبود وضعیت زیست انسانی و ارتقای تاب آوری -حفاظت از زیرساختها -افزایش فضای سبز -کاهش خسارات اقتصادی ناشی از گردوغبار -حفاظت از چاه نیمه ها -ایجاد بسترهای لازم برای ایجاد و توسعه معیشت های پایدار و جایگزین اميد است با اجرايي شدن اين برنامه در كنار پايش، ارزيابي و بهبود مستمر آن، الگويي از توسعه پايدار در كشور و منطقه بوجود آيد و با توجه به نگاه جامع نگر و نتيجه محور ، فصل مشترک انسجام و همكاري بين بخشي براي مديريت و مهار مخاطره بیابان زایی در منطقه باشد.
: The occurrence of dust phenomenon in Sistan from the point of view of repetition and continuity in recent years has taken a growing trend. This challenge has intensified in recent years due to the hydrological change of the Hirmand River due to dam construction and drought. With the drying up of Hamun lake, the level of dust collection has increased. The drying of the Hamon wetland bed and the intensification of the dust challenge have seriously threatened the agricultural foundations and natural resources of the Sistan plain, the well reservoirs, facilities, rural dwellings, human health, the reduction of air quality, the reduction of flight safety, etc. The challenge of wind erosion and dust storms and quicksands in Sistan region is formed and aggravated due to the presence of 120-day winds and the dry bed of Hamoons. In order to reduce dust storms and quicksands and according to the proposal of the relevant ministry, a comprehensive dust control plan of Sistan was defined in 2018 in the Research Institute of Forests and Pastures and in the entire Sistan plain with an area of ​​400 thousand hectares. For this purpose, 10 study groups including weather and climate, soil science, wind erosion, vegetation, surface water, underground water, flood, determination of wetland title, use of wastewater, application of natural resources laws, agriculture, economic and social studies and integration were conducted. In order to provide solutions and provide executive and management plans to reduce the dust of Sistan Plain, after identifying all the resources in the region and preparing step-by-step maps, summarizing and analyzing the data was done. Due to the large extent of Hamuns in Sistan, prioritization of work units was determined using land sensitivity information, and implementation plans were presented only in units with priority one, but land management plans were presented for the entire study area. The most important areas prone to dust production in Sistan include the bed of the six Hamoons, including Puzak, Cheng Sorkh, Bringak, Saberi, Hirmand and Godzare, which surround the plain of Sistan. The impact of dust from Sabri, Hirmand and Brinkak Hamuns on Sistan (Iranian part) is more than other regions, therefore the purpose of further study was focused on these regions. After being harvested from the bed of the mentioned sands, due to the strong wind energy, they move towards the border in the erosive corridors of Qargari-Pozak, Niatek, Jejink and Rig Chah-Tasuki. Therefore, the containment approach in the harvesting area and the transportation area is different from each other. According to the studies of the Research Institute of Forests and Pastures of the country, 20.7% of the rural areas with a population of 46388 people (12306 households) are caught in dust within the 3 corridors and corridors. .. According to these studies, in the last 5 years, 30 thousand people, equal to 7600 households, from the entire Sistan plain, and 16 thousand people, equal to 3000 households from the wind erosion corridors of Sistan, have left the region for other destinations. Therefore, 7.5% of the population of Sistan migrated from the region to Zahedan, Golestan, Yazd, Mashhad and Birjand, Tehran, Hormozgan, etc. in a period of 5 years (1390-1995). The general results showed that in terms of land use, 59% of the area of ​​Sistan's Hamuns in the Iranian part is pasture, which consists of 22 types of plants, and the rest are other uses (bare soil, lake, rock, sand dunes, and residential areas). is The characteristics of the energy of erosive winds showed that the sand carrying potential in the Sistan plain is the highest (2535 vector units) in the country, and moving towards the east or south, the average wind speed and the sand carrying potential decrease. In fact, the energy of the erosive winds in the north of the Sistan plain and on the Bringak and Saberi hills is more than in other parts of the plain. Also, the results of wind analysis showed that in all four seasons, the prevailing wind direction in Sistan is north to northwest. The amount of energy of the erosive winds in the Sistan region has had many temporal and spatial changes, so that its amount is higher in the northern areas of the Sistan plain and decreases as we move towards the south and east. Therefore, it is suggested that the soil protection and stabilization operations should be concentrated in the northern areas of the plain (Bringak and Saberi mounds), which are also the origin of wind deposits in those areas. Stabilization operations inside erosion corridors are not prioritized due to high wind energy, except in critical areas where there are population centers or important infrastructure structures, because it will cause accumulation of sand in agricultural lands, irrigation canals and other infrastructure structures, which will eventually change the topography of the surface. The land will fill rivers and irrigation canals and hydrological changes. Temporal changes in the amount of wind sediment transport potential showed that in the last decade, the energy of erosive winds was more than in recent years. Therefore, planning for each issue should be done on the maximum limit and the highest energy of erosive winds. The results of determining the sensitivity of land to wind erosion on the surface of Sistan's dunes showed that the western edge of Saberi and Hirmand dunes have a high priority for stabilization. These areas contribute a lot to the production of sand and fine dust due to the arrival of dry rivers in the western margin, which provide new sources of sediment for fine dust and sand storms. The results of wind sediment distribution showed that the activity of wind sediments in Sistan takes place inside the four erosion corridors. Any development of infrastructure structures such as roads, water resources, railways or population areas and development of agricultural lands inside erosion corridors will face many problems in the future. Failure to pay attention to the location of development projects leads to high costs for maintenance, sediment discharge and more maintenance costs, therefore it is suggested to locate development projects along the sediment transport route.
آدرس ثابت

پیشنهاد خرید
پیوستها
Search result is zero
نظرسنجی