|
" تدوين برنامه راهبردي ارتقاء بهره¬وري بخش کشاورزي و منابع طبيعي ايران "
عليزاده بلوچي، ندا
| شماره شناسایی
|
:
|
18886426
|
| شماره مدرک
|
:
|
۶۸۳۱۸
|
| نام عام مواد
|
:
|
[گزارش تحلیلی مطالعاتی]
|
| شناسه افزوده
|
:
|
قدس ولي، عليرضا
|
| عنوان اصلي
|
:
|
تحلیلی بر تولید و تجارت زیتون، روغن زیتون و کنسرو زیتون در جهان
|
| نام نخستين پديدآور
|
:
|
قدس ولي، عليرضا
|
| عنوان اصلي به زبان ديگر
|
:
|
An Analysis of Production and Trade of Olive, Olive oil and Canned olives in the World
|
| وضعیت انتشار
|
:
|
کرج: موسسه تحقيقات فني و مهندسي کشاورزي، ۱۴۰۳
|
| فروست
|
:
|
شماره ثبت ۶۸۳۱۸ مورخ ۱۴۰۴/۰۸/۲۱۶۸۳۱۸
|
|
|
:
|
سامانه سمپات
|
| توصیفگر
|
:
|
زیتون
|
|
|
:
|
روغن زیتون
|
|
|
:
|
زیتون خوراکی
|
|
|
:
|
تولید
|
|
|
:
|
تجارت
|
| خلاصه یا چکیده
|
:
|
چکیده
منشأ درخت زیتون همزمان با گسترش تمدنهای مدیترانهای که قرنها بر سرنوشت بشر حاکم بوده و آثار خود را در فرهنگ غرب بر جای گذاشته است، در زمان گم شده است. فسیلهای برگ زیتون در رسوبات پلیوسن در مونگاردینو ایتالیا یافت شده است. بقایای فسیل شده در طبقاتی از دوران پارینه سنگی زبرین در شمال آفریقا، و قطعاتی از درختان زیتون وحشی و سنگ در کاوشهای دوره کالکولیتیک و عصر برنز در اسپانیا کشف شده است. بنابراین وجود درخت زیتون به هزاره دوازدهم قبل از میلاد برمیگردد. روغن زيتون از مهمترين فراوردههايي است که از کشت زيتون بهدست ميآيد. زيتون در کشورهايي مانند ايران که داراي آب و هواي مستعد براي کشت اين گياه است داراي اهميت خاصي است. امروزه بر اثر رقابت شديد، روغنهاي نباتي حاصل از دانهها و ميوههای روغني متعدد، زيتون کاري سنتي اهميت و اولويت خود را به تدريج از دست ميدهد و جاي خود را به باغهاي مدرن میدهد. با توجه به اين که زيتون مرغوب در مقايسه با ديگر روغنهاي نباتي ارزش بالايي دارد و در دنيايي که اغلب کشورها تلاش گستردهاي براي رسيدن به مرحله خودکفايي غذايي به عمل ميآورند، لذا توليد و عرضه روغن زيتون با کيفيت و قيمتي مناسب با توان خريد و ذوق و سليقه مردم ميتواند تا حدي خلاء موجود را پر کند. لذا بهترين راه تأمين قسمت عمده کسري روغن نباتي مورد نياز کشور، توسعه، کاشت و پرورش زيتون است که بدون تأثير منفي بر کاشت ديگر گياهان بهترين بازده را نيز در واحد سطح ميدهد و از اين نقطه نظر داراي اهميت راهبردی است. با توجه به کاربردهای اساسی زیتون (درخت، میوه، برگ و دانه آن) میتوان گفت که مصرف زیتون برای داشتن جمعیتی سالم و عاری از بیماری مهم به شمار میرود. سلامت و امنیت غذایی یک کشور مستقیما به تولیدات بخش کشاورزی وابسته است و هر گونه اختلالی در روند تولید این بخش میتواند به طور مستقیم امنیت غذایی و حتی سیاسی آن کشور را تهدید کند؛ حساسیتهای اخیر کشورهای توسعه یافته در مورد مصرف محصولات کشاورزی و مواد غذایی سالم و ارگانیک حاکی از توجه زیاد سیاستگذاران و مصرفکنندگان در این کشورها به بحث تولیدات سالم در بخش کشاورزی است. از این رو توجه به تولید سالم و اقتصادی در بخش کشاورزی و توسعه زیرساختهای این بخش جهت تولید بیشتر و سالمتر، بر اساس مزیتهای نسبی یک کشور موضوعی است که نمیتوان به سادگی از کنار آن گذشت و باید با یک برنامهریزی اصولی و هماهنگ به سمت آن حرکت کرد. با توجه به ارزش درخت زيتون و ميوه آن، به منظور توسعه سطح زيرکشت اين محصول اقدامات گستردهای برای شناسايی اقاليم مناسب آغاز شده است از جمله طرح توسعه کشت زيتون در نواحی برخوردار که طبق اين طرح در طي سه برنامه پنج ساله بايد 500 هزار هکتار از اراضی مستعد کشت زيتون در مناطق مناسب زير کشت اين گياه قرار گيرد. اجرای اين طرح علاوه بر تأمين مقادير قابل ملاحظهای از نياز مردم به ماده غذايی روغن به عنوان جزء مهم و اصلی تشکيل دهنده غذای جامعه و ايجاد طعم و مزه در آن، به اقتصاد کشور کمک خواهد کرد و عده کثيری از کشت و توليد و تجارت آن بهرهمند خواهند گرديد و ساليانه از خروج مبالغی متنابهی ارز جلوگيری خواهد شد. از جمله ضروريات اين طرح می توان به رشد صنايع تبديلی به موازات رشد توليد اشاره نمود. بهينهسازی فرآيند استخراج روغن با به کارگيری فنآوریهای جديد و کارآتر در صنايع روغنکشی استان منتج به افزايش ارزش افزوده، توجيه اقتصادی سرمايه گذاری و اشتغال زايی مولد میگردد. در ایران علیرغم وجود اراضی وسیع قابل کشت و زمینههای نسبتاٌ زیادی که برای تولید دانههای روغنی وجود دارد، هنوز هم بیش از 90 درصد از روغن مورد نیاز از خارج وارد میشود. مصرف سرانه روغن خوراكي در كشور بيش از 5/17 كيلوگرم برآورد شده است. لذا با توجّه به جمعيّت كشور، حدود يك ميليون تن روغن در سال نياز ميباشد كه براساس آمارهاي رسمي موجود توليد روغن نباتي از منابع داخلي تنها كمتر از 20 درصد نياز مصرفي كشور را تأمين مينمايد. لذا رويكرد اساسي سياست كشاورزي ايران، افزايش توليد محصولات استراتژيك به ويژه دانههاي روغني به منظور تأمين بخشي از نيازهاي مصرفي كشور وكاهش وابستگي به واردات مواد غذايي است كه دراين راستا توسعه سطح زير كشت، افزايش عملكرد و استفاده بهينه از پتانسيلهاي توليد جهت بهرهوري بيشتر به عنوان راهكارهاي تعيين كننده مدّ نظر قرار گرفتهاند. با توجه به اهمیت تامین امنیت غذایی در استراتژی بلند مدت 20ساله کشور، مسئولان دولتی درتلاشند تا با اجرای برنامههای توسعهای و اعمال سیاستهای حمایتی کشت دانههای روغنی و هم زمان با آن ظرفیت فرآوری آن را توسعه داده و از این نظر به مرز خودکفایی برسند. هدف از نگارش گزارش تحلیلی حاضر و گروههای هدف عبارت است از: مطالعه پيشينه سياستگذاري از اولين مراحل سياستپژوهي در هر حوزه محسوب ميشود. در اين زمينه اسنادي چون سند چشمانداز، سياستهاي كلان، برنامههاي توسعه و اسناد توسعه بخشي، از مهمترين اسناد سياستي براي مطالعه اين دسته از پژوهشگران محسوب ميشود. سياستپژوهان براي بررسي دقيقتر هر يك از موارد پيشگفته نيازمند بررسي اسناد و مطالعات پشتيبان آنها هستند. فعالان حوزه زیتون و فرآوردههای آن با تاکید بر لزوم توسعه باغات زیتون و برقراری تعامل دولت با بخش خصوصی بر این باورند که دولت باید با بخش خصوصی تعامل ایجاد کند؛ چرا که این تعامل فقط در راستای تسهیل در روند صدور مجوزها است و میتواند کمک بزرگی برای زیتونکاران باشد. همچنین دولت باید سرمایه در گردش در اختیار تولیدکنندهها قرار بدهد و ممنوعیت واردات روغن زیتون باید اعمال شود. از سوی دیگر عواملی همچون بهروز نبودن تکنولوژیها و عدم برخورداری از مکانیزاسیون، ضعف مدیریتی و تحریمها قیمت تمام شده تولید زیتون و روغن زیتون را بالا برده و عدم دسترسی به این امکانات باعث شده قیمت تمامشده ما نسبت به سایر کشورها بالاتر باشد. این در حالی است که اگر مکانیزاسیون مورد استفاده در کشورهایی مانند اسپانیا، ایتالیا، یونان، فرانسه و دیگر کشورهای پیشرفته در اختیار تولیدکنندگان داخلی باشد، به یقین قیمت تمامشده محصولات داخلی حتی پایینتر از نرخ محصولات آنها خواهد بود.
واژه های کلیدی: زیتون، روغن زیتون، زیتون خوراکی، تولید، تجارت
|
|
|
:
|
Abstract
The origin of the olive tree is lost in time, coinciding and mingling with the expansion of the Mediterranean civilisations which for centuries governed the destiny of mankind and left their imprint on Western culture. Olive leaf fossils have been found in Pliocene deposits at Mongardino in Italy. Fossilised remains have been discovered in strata from the Upper Paleolithic at the Relilai snail hatchery in North Africa, and pieces of wild olive trees and stones have been uncovered in excavations of the Chalcolithic period and the Bronze Age in Spain. The existence of the olive tree therefore dates back to the twelfth millennium BC. Olive oil is one of the most important products obtained from olive cultivation. Olives are of particular importance in countries like Iran, which have a climate suitable for growing this plant. Today, due to intense competition, vegetable oils obtained from various oil seeds and fruits, traditional olive cultivation is gradually losing its importance and priority and giving way to modern gardens. Given that high-quality olives have a high value compared to other vegetable oils, and in a world where most countries are making extensive efforts to reach food self-sufficiency, the production and supply of olive oil with quality and a price that is suitable for people's purchasing power and taste can fill the existing gap to some extent. Therefore, the best way to meet the major part of the country's vegetable oil deficit is to develop, plant and cultivate olives, which give the best yield per unit area without negatively affecting the cultivation of other plants and are of strategic importance from this point of view. Considering the basic uses of olives (tree, fruit, leaves and seeds), it can be said that olive consumption is important for a healthy and disease-free population. The health and food security of a country are directly dependent on the agricultural department's production, and any disruption in the production process of this department can directly threaten the food and even political security of that country; the recent sensitivities of developed countries regarding the consumption of agricultural products and healthy and organic foods indicate the great attention of policymakers and consumers in these countries to the discussion of healthy production in the agricultural department. Therefore, paying attention to healthy and economic production in the agricultural department and developing the infrastructure of this department for more and healthier production, based on the comparative advantages of a country, is an issue that cannot be easily ignored and must be moved towards with a principled and coordinated planning. Given the value of the olive tree and its fruit, in order to expand the area under cultivation of this product, extensive measures have been initiated to identify suitable regions, including the plan to develop olive cultivation in favorable areas, according to which, during three five-year plans, 500 thousand hectares of land suitable for olive cultivation should be under cultivation of this plant in suitable areas. In addition to providing significant amounts of people's need for oil as an important and main component of society's food and creating flavor and taste in it, the implementation of this plan will help the country's economy, and many people will benefit from its cultivation, production, and trade, and the annual outflow of significant amounts of foreign exchange will be prevented. Among the necessities of this plan is the growth of conversion industries in parallel with the growth of production. Optimizing the oil extraction process by employing new and more efficient technologies in the oil extraction industries of the province will result in increased added value, economic justification of investment, and productive employment. In Iran, despite the existence of vast arable lands and relatively large fields for the production of oilseeds, more than 80 percent of the oil required is still imported from abroad. The per capita consumption of edible oil in the country is estimated to be more than 17.5 kilograms. Therefore, considering the country's population, about one million tons of oil are needed per year, and according to available official statistics, the production of vegetable oil from domestic sources only meets less than 20 percent of the country's consumption needs. Therefore, the basic approach of Iran's agricultural policy is to increase the production of strategic products, especially oilseeds, in order to meet part of the country's consumption needs and reduce dependence on food imports. In this regard, expanding the area under cultivation, increasing yield, and optimally using production potentials for greater productivity have been considered as decisive strategies. Given the importance of ensuring food security in the country's long-term 20-year strategy, government officials are trying to implement development programs and apply support policies for oilseed cultivation and at the same time develop its processing capacity and reach the border of self-sufficiency in this regard. The aims of this analytical report and the target groups are: Studying the background of policy-making is one of the first steps in policy research in any field. In this context, documents such as vision documents, macro policies, development plans, and sectoral development documents are considered the most important policy documents for this group of researchers to study. Policy researchers need to examine the documents and studies supporting them to examine each of the aforementioned items more closely. Activists in the olive and olive products department, emphasizing the need to develop olive groves and establish government-private department interaction, believe that the government should interact with the private department, because this interaction is only in order to facilitate the licensing process and can be a great help to olive growers. The government should also provide working capital to producers, and a ban on olive oil imports should be implemented. On the other hand, factors such as outdated technologies and lack of mechanization, poor management, and sanctions have increased the cost of olive and olive oil production, and the lack of access to these facilities has caused our cost price to be higher than other countries. This is while if the mechanization used in countries such as Spain, Italy, Greece, France, and other advanced countries were available to domestic producers, the cost price of domestic products would certainly be even lower than the rate of their products.
|
| |